Pytanie nadesłane do redakcji
Od trzech tygodni choruję na krztusiec, przeszłam antybiotykoterapię. Kaszel w dalszym ciągu się utrzymuje, a wieczorem nasila i powoduje duszenie, brak możliwości złapania oddechu, co powoduje panikę, że za moment mogę się udusić. Bardzo proszę o informację, jak należy się zachować w takich momentach, czy są na to jakieś lekarstwa?
Odpowiedź
Krztusiec jest chorobą, która ma kilka faz, a każdej z nich mogą towarzyszyć inne objawy. Zwykle przypomina zapalenie oskrzeli z napadowym, przewlekłym kaszlem. Należy pamiętać, że przebieg krztuśca i nasilenie objawów mogą być zróżnicowane, zależnie od stanu uodpornienia (ponowne zachorowania lub zachorowania po szczepieniu mają lżejszy przebieg – dominuje przewlekły, niecharakterystyczny kaszel).
Typowy przebieg krztuśca obejmuje:
- Okres nieżytowy, który zwykle trwa 1–2 tygodnie. Najpierw pojawiają się objawy tzw. grypopodobne, czyli podobne do tych towarzyszących grypie, takie jak: ból mięśni, ból głowy, uczucie rozbicia i osłabienia, złe ogólne samopoczucie. Gorączka jest niewysoka lub nie występuje. Pod koniec tego okresu pojawia się kaszel, początkowo w nocy, potem też w ciągu dnia, najpierw suchy, stopniowo staje się napadowy.
- Okres napadowego kaszlu, który trwa zwykle 4–6 tygodni – z listu wynika, że jest Pani właśnie w tym okresie krztuśca. Występują wtedy napady duszącego kaszlu bez nabierania powietrza (zanoszenie się), czasem zakończonego głębokim wdechem z głośnym świstem krtaniowym przypominającym „pianie”, występują seriami. Jest to najpewniej to „duszenie”, o którym Pani pisze. Pod koniec napadu osoba chora odkrztusza gęstą, lepką wydzielinę. Napadom może towarzyszyć obrzęk i sinica (sine zabarwienie) twarzy, wybroczyny, czyli czerwone plamki na twarzy i spojówkach. Napady są wyczerpujące, a poza nimi stan chorego jest dość dobry. U dorosłych zwykle dominuje przewlekły, niecharakterystyczny kaszel.
- Okres zdrowienia, który trwa 3–4 miesiące – kaszel stopniowo ustępuje, okresowo – zwłaszcza po wysiłku lub podczas innego zakażenia – może się ponownie nasilić.
Leczenie krztuśca antybiotykiem po okresie nieżytowym nie wpływa na kaszel towarzyszący krztuścowi. Pałeczka krztuśca zdążyła już uszkodzić drogi oddechowe i jej zabicie antybiotykiem tego nie odwróci. Regeneracja dróg oddechowych trwa zwykle wiele tygodni – wtedy kaszel mija. Dlatego mówimy, że kaszel towarzyszący krztuścowi jest zjawiskiem samoograniczającym się. Niestety, nie udowodniono, by jakikolwiek lek łagodził napady kaszlu krztuścowego.
Proponuję zatem postępowanie objawowe, które może złagodzić nieco nadwrażliwość oskrzeli: inhalacje z 3% roztworu soli kuchennej (NaCl), używanie nawilżaczy powietrza, jeśli powietrze jest suche, mleko z miodem lub syropy z miodem (dowiedziono, że łagodzą kaszel), utrzymywanie dobrego nawodnienia (picie odpowiedniej ilości płynów), unikanie czynników wywołujących kaszel (np. dymu, alergenów, środków czystości o silnym, drażniącym zapachu) oraz spożywanie często małych posiłków, aby uniknąć wymiotów podczas napadów kaszlu. Choć brak dowodów naukowych na skuteczność takiego postępowania, pacjenci z krztuścem subiektywnie oceniają, że przynosi im to ulgę.
Lekarz może zalecić niektórym osobom leczenie przeciwkaszlowe, nie jest to jednak standard postępowania – np. dekstrometorfan, kwas gamma-aminomasłowy, gabapentynę lub pregabalinę.
Napady kaszlu będą z czasem łagodnieć i ustąpią zupełnie po około 3–4 miesiącach.
