Pytanie nadesłane do redakcji
Bardzo często po napadzie kaszlu muszę wykonywać krótkie oddechy - jakbym zrobiła głęboki oddech - to mam wrażenie że udusiłabym się. Mam bóle głowy, budzi mnie w nocy kaszel, mam bezsenność, nie mogę przełknąć suchego, ugotowanego ziemniaka, bo się duszę. Jestem już 3 lata po operacji tarczycy, zażywam Levothyroxine 100µg. Kaszlałam przed operacją bardzo długo i nadal kaszlę. Mam jedna strunę głosową sparaliżowaną - dzięki z góry za pomoc.
Odpowiedziała
lek. med. Agata Szołdra-Seiler
Specjalista otolaryngolog
Oddział Laryngologii Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie
W tych kilku zdaniach poruszyła Pani wiele problemów, które mogą się ze sobą wiązać lub stanowić całkiem oddzielne zaburzenia.
Zacznę od porażenia struny głosowej, czyli jej unieruchomienia. Może być ono objawem wielu chorób. 90% porażeń ma pochodzenie obwodowe, to znaczy związane jest z uszkodzeniem nerwu błędnego, nerwu krtaniowego górnego lub nerwu wstecznego. Spowodować to mogą choroby zapalne: bakteryjne, wirusowe, autoimmunizacyjne; możliwe jest uszkodzenie po radioterapii lub toksyczne (alkohol, tlenek węgla, barbiturany, sole metali ciężkich, rozpuszczalniki organiczne, streptomycyna, chinina). Także procesy zwyrodnieniowe w przebiegu cukrzycy, chorób krwi, awitaminoz czy ucisk przez guzy podstawy czaszki, jamy nosowo-gardłowej, powiększone węzły chłonne szyjne, guzy szyi, górnej części śródpiersia i przełyku, powiększone serce, urazy jatrogenne operacyjne (np. operacje tarczycy, przytarczyc, tchawicy, płuc, serca, dużych naczyń ) mogą być powodem porażenia strun/struny głosowej. Jednak najczęściej są rozpoznawane po operacjach tarczycy – w 0,6-18% u operowanych pierwszy raz, w 20-30% u operowanych ponownie. 10% stanowią ośrodkowe porażenia strun głosowych związane głównie z procesami naczyniowymi, stanami zapalnymi, rozrostem nowotworowym czy uszkodzeniami toksycznymi w ośrodkowym układzie nerwowym.
Objawy związane z porażeniem strun głosowych są różnie nasilone i związane z faktem, czy porażona jest jedna, czy obie strony krtani oraz czy dotyczy to funkcji ruchowych, czy również czuciowych. Główne zaburzenia to: duszność wdechowa, chrypa i zaburzenia połykania. Mniejsze dolegliwości obserwuje się w porażeniach jednostronnych. Znacznie nasilone mogą wystąpić w porażeniach obustronnych i mogą wymagać w skrajnych przypadkach duszności spoczynkowej wykonania tracheotomii - otworu w tchawicy pozwalającego na swobodne oddychanie. Równoczesne zaburzenia czucia nasilają kłopoty z połykaniem, a także umożliwiają przedostawanie się części pokarmu i śliny do tchawicy i dolnych dróg oddechowych. Obszary błony śluzowej prawidłowo unerwionej zostają w ten sposób podrażnione i odruchowo zaczynamy kaszleć i chrząkać, aby pozbyć się ciała obcego - szczególnie może to być wyraźne podczas posilania się. Uporczywy kaszel może być jedną z przyczyn refluksu ponadprzełykowego, czyli cofania się treści żołądkowej do przełyku i wylewania się do górnych dróg oddechowych, chemicznego parzenia ich i znowu wyzwalania odruchowej kaszlowej i wydzielniczej (ślinienie, łzawienie, pojawienie się wydzieliny w nosie itp.) reakcji obronnej. Kaszel może również być po części odpowiedzialny za bóle głowy (zmiany ciśnieniowe w naczyniach krwionośnych), mięśni międzyżebrowych i przepony (męczące kurczenie i rozciąganie mięśni).
Porażenie jednej struny głosowej, jeśli pozostanie ona unieruchomiona w pozycji pośrodkowej, może ostatecznie nie mieć istotnego wpływu na jakość głosu. Im bardziej zewnętrznie struna głosowa zostanie unieruchomiona, tym większe powstają zaburzenia głosu (chrypka, męczliwość głosu, niemożność głośnego mówienia, śpiewania, głos mało dźwięczny, szept, konieczność częstszego nabierania powietrza w czasie mówienia).
Z Pani wypowiedzi wynika, że kaszel pojawił się jeszcze przed leczeniem operacyjnym. Doradzam konsultację u doświadczonego pulmonologa, który poszerzy wywiad, wykona badania dodatkowe i może znajdzie remedium na uporczywy kaszel, jeśli nie jest on związany z zaciekaniem do dróg oddechowych, czy refluksem. Wskazana także byłaby wizyta u lekarza foniatry (lekarz zajmujący się chorobami krtani i rehabilitacją głosu), który doskonale oceni stan funkcjonalny krtani, zaobserwuje czy mechanizmy obronne krtani i gardła są zachowane, czy też będzie Pani wymagała odpowiedniej konsystencji pokarmów i przybierania odpowiedniego przygięcia szyi i pochylenia się przy połykaniu, aby zminimalizować ryzyko przedostawania się pożywienia do dolnych dróg oddechowych. Podczas badania gardła i krtani można też zaobserwować zmiany charakterystyczne dla potencjalnego refluksu ponadprzełykowego, co będzie skutkować odpowiednim postępowaniem leczniczym.
Nie powinna Pani przebywać w pomieszczeniach zadymionych, zapylonych, suchych i przegrzanych. Niewskazane jest także palenie tytoniu.
Piśmiennictwo:
Domeracka-Kołodziej A.: Porażenia fałdów głosowych. [W:]Janczewski G., Osuch-Wójcikiewicz E. (red.): Ostry Dyżur. Otolaryngologia. α-medica Press 2003: 230-241.Kręcicki T. Zalesska-Kręcicka M., Niewęgłowski R.: Atlas endoskopii krtani. Blackhorse 2003: 73-89.
